Ks. bp Jan Szarek - prelegent
Bielski oddział PTEw zrealizował w dniu 21 czerwca 2018 r. kolejne spotkanie: „Działalność społeczno-narodowa ks. bp. dr. Juliusza Bursche”. Temat przedstawił prezes Oddziału, ks. bp Jan Szarek, który przypomniał wyjątkowo pozytywną działalność ks. Burschego, konsekwentnie prowadzoną duszpastersko i patriotycznie w luterańskiej wspólnocie w Polsce.
Okres działalności ks. Juliusza Burschego był trudny z uwagi na sytuację w kraju w okresie porozbiorowym do chwili odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. Po I wojnie światowej Rzeczpospolita odzyskała większość obszaru zachodniej Wielkopolski, Pomorza Gdańskiego bez wolnego miasta Gdańsk oraz terytoria Rrzeszy Niemieckiej, które wcześniej nie należały do Rzeczypospolitej. Włączono też część Śląska, Warmii, Mazury.
Ks. Juliusz Bursche pochodził z rodu o niemieckich korzeniach, ale całym swoim życiem i pracą stworzył wzór Polaka – ewangelika wspierającego polską rację stanu. Ród Burschów przyjął luteranizm już w XVI w., a w latach 20. XIX w. jego przedstawiciele wyemigrowali do Polski. Ks. Bursche urodził się 19.09.1862 r. w Kaliszu jako pierworodny syn Ernesta Wilhelma Bursche, który był niemieckim pastorem w Zgierzu i matki z domu Miller. Naukę rozpoczął w VI rządowym Gimnazjum w Warszawie, a następnie podjął studia na Wydziale Teologii Ewangelickiej w Dorpacie. W czasie studiów wspierał aktywnie korporację akademicką Konwent Polonii.
Ks. bp dr Juliusz Bursche (1862-1942)
Mając 22 lata został ordynowany i jako wikariusz pracował w parafii św. Trójcy w Warszawie, ale wkrótce został wybrany pastorem w miejscowości pod Żyrardowem. Wówczas założył rodzinę – jego żoną została Amalia z domu Krusche. Mieli czwórkę dzieci: 3 córki i 1 syna. Po kilku latach został przeniesiony z powrotem do Warszawy, gdzie awansował i wkrótce został radcą Konsystorza (w latach 1895-1904). W 1904 r. został mianowany generalnym superintendentem i wiceprezesem konsystorza Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Królestwie Polskim. Jednocześnie był I proboszczem parafii św. Trójcy w Warszawie. W urząd zwierzchnika Kościoła został wprowadzony 22.01.1905 r. w Warszawie w swoim kościele parafialnym.
Gdy powstała niepodległość, odwiedził Śląsk Cieszyński by realizować ideę przejęcia tamtejszych parafii ewangelickich pod zwierzchnictwo warszawskiego konsystorza i powołać Diecezję Śląską Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Wraz z rodziną odwiedzał Wisłę, w której w 1902 r. po raz pierwszy spędził wakacje w willi Bogumiła Hoffa. Później postawił willę „Zacisze”, która do 1939 r. była miejscem odpoczynku i pracy biskupa. Utrzymywał tu ożywione kontakty z polską inteligencją Śląska Cieszyńskiego oraz z turystami, którzy odwiedzali Beskid Śląski. Został wówczas członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Turystycznego „Beskid” z siedzibą w Cieszynie.
Będąc w Wiśle podczas wybuchu I wojny światowej, musiał jako obywatel rosyjski jak najszybciej opuścić Śląsk Cieszyński. Do Warszawy wrócił okrężną drogą przez Wiedeń, Budapeszt, Bukareszt i Odessę. W 1915 r. został zesłany do Rosji. Dopiero po 2-letniej tułaczce przedostał się do Sztokholmu, skąd w lutym 1918 r. wrócił do Warszawy – niepodległej ojczyzny. W tym samym roku wszedł w skład Rady Stanu Królestwa Polskiego. W 1919 r. uczestniczył we Francji w konferencji pokojowej jako rzeczoznawca strony polskiej w zakresie Śląska Cieszyńskiego i byłych wschodnich Prus. W trosce o Polskie sprawy przedłożył tam memoriał polskich pastorów ewangelickich z grudnia 1918 r., który dotyczył przyłączenia Cieszyńskiego i Górnego Śląska do Polski. Kierował polskim komitetem plebiscytowym w trakcie przygotowania do plebiscytu na Mazurach.
W 1920 r. został superintendentem Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. w odrodzonej Polsce. W wyniku jego działalności został odznaczony w 1922 r. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. W 1928 r. został prezesem Rady Kościołów Ewangelickich w Polsce. W 1930 r. Uniwersytet Warszawski nadał mu tytuł doktora honoris causa.
W 20-leciu międzywojennym ks. Bursche działał niestrudzenie nad zorganizowaniem silnego polskiego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Jako zwierzchnik Kościoła utrzymywał żywe stosunki z wieloma czołowymi przedstawicielami ówczesnych rządów RP. Zainicjował wprowadzony w 1936 r. dekret o stosunku Kościoła do Państwa Polskiego. W tym samym roku wydał manifest do ludności ewangelickiej w Polsce potępiający nazizm i ideologię hitlerowską. Ważną sprawą była dla niego łączność duchowa polskich ewangelików z innymi Kościołami ewangelickimi na świecie. Brał udział w zjazdach, konferencjach Kościołów w Oksfordzie, Eisenach, Paryżu, Kopenhadze i Uppsali.
Nowe zasadnicze Prawo Wewnętrzne Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego umożliwiło 3 lipca 1937 r. jednomyślny wybór ks. dr. J. Bursche na pierwszego biskupa Kościoła. Był zdolnym, energicznym organizatorem życia religijnego oraz cenionym autorem wielu rozpraw w zakresie historii Kościołów ewangelickich. Był założycielem i wydawcą pism „Zwiastun Ewangelicki” (w latach 1898-1914) i „Gazeta Mazurska” (1922-1939).
Tekst i zdjęcia: Ligia Jasiok
Odpowiedz